Η ψυχολογία του φόβου και του πανικού είναι καθοριστική για τον έλεγχο της διασποράς του κορονοϊού, τονίζουν οι λοιμωξιολόγοι, οι οποίοι διαρκώς τις τελευταίες ημέρες επιμένουν ότι «ο πανικός είναι χειρότερος και από τον ίδιο τον ιό».
Μετά τα έκτακτα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση προκειμένου να αναχαιτιστεί η διασπορά του ιού και να αποφευχθεί το χειρότερο σενάριο, καλό θα ήταν τώρα που μένουμε στο σπίτι να δούμε κάποια πράγματα λίγο πιο ψύχραιμα και ας ακούσουμε τις φωνές της λογικής και όχι του πανικού.
Θα μου πείτε πόσο ψύχραιμα μπορεί να δει κάποιος μια κατάσταση όταν είναι κλεισμένος στο σπίτι του λόγω μιας πανδημίας;
Σίγουρα δεν είναι εύκολο, αλλά ο πανικός και το υπερβολικό άγχος δεν βοηθούν την κατάσταση. Είναι απολύτως λογικό να φοβόμαστε καταστάσεις άγνωστες προς εμάς και είναι λογικό να ανησυχούμε για την υγεία τη δική μας και των αγαπημένων μας προσώπων.
Αλλά πόσο μπορούμε να βοηθήσουμε τους άλλους όταν έχουμε παραλύσει από το φόβο και το άγχος και δεν μπορούμε να βοηθήσουμε ούτε τον ίδιο μας τον εαυτό;
Για το θέμα του κορονοϊού και για το πώς η ψυχολογία, το στίγμα και ο φόβος, μπορούν να επιδράσουν στην διασπορά του ιού, βρήκαμε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη που έδωσε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων η δρ Ίλια Θεοτοκά, κλινική ψυχοθεραπεύτρια στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο.
Η δρ. Ίλια Θεοτοκά είναι και πρόεδρος της Δράσης για την Ψυχική Υγεία.
Πως η ψυχολογία, το στίγμα και ο φόβος, μπορούν να επιδράσουν στην διασπορά του ιού
«Αγωνία, άγχος, πανικός, ανησυχία για τον εαυτό μας, αλλά και για τους αγαπημένους μας ανθρώπους, αλλά και αδιαφορία, άγνοια, άρνηση ή υποτίμηση του προβλήματος, είναι η γκάμα των συναισθηματικών αντιδράσεων γύρω από το θέμα», εξηγεί στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, η δρ Ίλια Θεοτοκά.
Η αβεβαιότητα και οι αντιφατικές πληροφορίες που προκύπτουν σε μια πανδημία, όπως εξηγεί η ίδια, μπορούν να οδηγήσουν σε ακραίες σπασμωδικές αντιδράσεις, σε απειλή της κοινωνικής συνοχής, αλλά και επιβάρυνση των ψυχικά ευάλωτων ατόμων.
Άραγε πως μπορεί να νιώθουν αυτοί οι πρώτοι άνθρωποι που «έφεραν» τον ιό στη χώρα;
Η κα Θεοτοκά επισημαίνει πως «από τη μία, το ψυχολογικό φορτίο είναι βαρύ, από την άλλη, γνωρίζουν ότι δεν φταίνε γι' αυτό που τους συνέβη. Ίσως είναι αυτοί οι άνθρωποι που πρέπει να μιλήσουν και να περιγράψουν το πως νιώθουν για να μπορέσουμε να τους καταλάβουμε και να μειώσουμε το στίγμα. Όπως γίνεται με όλες τις ασθένειες, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές, οι μαρτυρίες των ασθενών, οι προσωπικές τους εμπειρίες, ο τρόπος που διαχειρίστηκαν τη διάγνωση και την θεραπεία, αλλά και όλα τα στάδια της πορείας της νόσου, αποτελούν πάντα ιδιαίτερα πολύτιμες πληροφορίες, τόσο για τους συνασθενείς τους, αλλά και για τους συνανθρώπους που δεν νοσούν, και ασφαλώς για τους γιατρούς και την επιστημονική εν γένει κοινότητα».
«Να μην αφήσουμε το στίγμα να εμποδίσει την πρόληψη και τις υπεύθυνες συμπεριφορές»
Όπως τονίζει η κα Θεοτοκά όταν οι άνθρωποι αυτοί στιγματίζονται, διαχωρίζονται, όταν τους χειριζόμαστε σαν να είναι "μίασμα", τότε χάνουν τις υπόλοιπες ιδιότητες τους και ο φόβος και οι προκαταλήψεις διασπείρονται στην κοινότητα. Είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπίσουμε το στίγμα εξηγεί, καθώς όταν υπάρχει στίγμα, οι άνθρωποι κρύβουν την ασθένεια, για να αποφύγουν την διάκριση, δεν ζητούν αμέσως ιατρική βοήθεια και αποθαρρύνονται από το να υιοθετούν υγιείς συνήθειες.
«Όταν στιγματίζουμε κάποιους ανθρώπους, συγχρόνως στιγματίζουμε τους φίλους τους, την οικογένεια τους και την ευρύτερη κοινότητα στην οποία ανήκουν. Έτσι, άνθρωποι που δεν έχουν τη νόσο, αλλά έχουν κοινά χαρακτηριστικά με την ομάδα στην οποία ανήκουν τα άτομα που νοσούν, υφίστανται και αυτοί το στίγμα».
«Ο φόβος συνδέεται με τους ανθρώπους, και όχι με τη νόσο αυτή καθαυτή, αρχίζουμε να φοβόμαστε τους ανθρώπους και όχι την νόσο, πράγμα που δεν μας βοηθά να εστιάσουμε την προσοχή στα μέτρα πρόληψης, στην προσωπική υγιεινή και την φροντίδα των αγαπημένων μας ανθρώπων».
Αυτές οι στάσεις ζωής επισημαίνει η κα Θεοτοκά, υποδαυλίζουν την κοινωνική συνοχή, οδηγούν σε κοινωνική απομόνωση συγκεκριμένων ομάδων, οι οποίες αν δεν ήταν απομονωμένες, θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην μειωμένη μετάδοση της νόσου.
Ακόμα και οι φράσεις που χρησιμοποιούμε για τον κοροναϊό, είναι ικανές από μόνες τους, να τον περιορίσουν ή να τον διασπείρουν
«Ο τρόπος με τον οποίο οι γιατροί, η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης επικοινωνούν τη νόσο, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα που επηρεάζει την ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων, την τήρηση των μέτρων προφύλαξης, την ανάπτυξη αλληλεγγύης και τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
Οι λέξεις, δε, που επιλέγονται από τους δημοσιογράφους πρέπει να είναι πολύ συγκεκριμένες και χωρίς έντονο συναισθηματικό φορτίο, γιατί οι λέξεις αυτές διαμορφώνουν την κοινή γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων στην καθημερινότητά τους (οι άνθρωποι δανειζόμαστε συχνά το λεξιλόγιο των δημοσιογράφων, για να περιγράψουμε μία κατάσταση, ειδικά για πολύ ειδικά θέματα, όπως είναι το θέμα του κοροναϊού)» αναφέρει η κα Θεοτοκά.
Οδηγίες από την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας, τους ειδικούς επιστήμονες και τους δημοσιογράφους, που δίνονται με τον κατάλληλο τρόπο, μειώνουν το άγχος και την αβεβαιότητα και συμβάλλουν στην υιοθέτηση σωστής και συνετής στάσης απέναντι στη νόσο, καταλήγει.
Πώς επιδρά μία πανδημία στην ψυχολογία μας
Σε μια άλλη συνέντευξή της στη ραδιοφωνική εκπομπή «104,9 ΜΥΣΤΙΚΑ ΥΓΕΙΑΣ» η κα Θεοτοκά επισημαίνει ότι η αβεβαιότητα και οι αντιφατικές πληροφορίες που προκύπτουν σε μία πανδημία μπορεί να προκαλέσουν ακραίες σπασμωδικές αντιδράσεις και επιβάρυνση των ψυχικά ευάλωτων.
Σύμφωνα με δεδομένα από παλαιότερες επιδημίες, με πιο πρόσφατη του Ebola το 2014-2015 ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται το ρίσκο σε ένα διαφορετικό βαθμό για αυτό και αντιδρά διαφορετικά, αναφέρει η ψυχολόγος. Σε πιο ακραίες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει και παράνοια. Δηλαδή υπερβολή του στυλ, δεν μιλάω σε κανένα, δεν χαιρετάω κανένα, αναβάλλω σημαντικές δραστηριότητες.
Οι οδηγίες από τους ειδικούς μειώνουν την αβεβαιότητα
«Τα άτομα που είναι πιο ευάλωτα ψυχολογικά δυσκολεύονται να χειριστούν την αβεβαιότητα, νιώθουν άγχος και καταλήγουν ότι μπορεί να μην είναι σε θέση να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Επίσης μπορεί να ενταθούν κάποια προβλήματα π.χ κρίσεις πανικού. Άρα το να δίνονται οδηγίες ψυχολογικές αλλά και πρακτικές από τους ειδικούς, βοηθάει σημαντικά και μειώνει την αβεβαιότητα». Σε καταστάσεις αβεβαιότητας και όταν υπάρχουν αντιφατικές πληροφορίες τόσο οι άνθρωποι αγχώνονται, χάνουν την εμπιστοσύνη τους, και αυτό έχει σαν συνέπεια ο καθένας να κοιτάει μόνο τον εαυτό του. Δεν τον νοιάζει αν με τη συμπεριφορά του θα βλάψει τον άλλο και πχ ένας μολυσμένος μπορεί να κυκλοφορεί ελεύθερα και άλλοι λιγότερο επικίνδυνοι να κλειστούν στον εαυτό τους, επισημαίνει η Δρ. Θεοτοκά.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Διαβάστε τις Οδηγίες του ΕΟΔΥ
Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), παρακολουθεί από την αρχή τις εξελίξεις και βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία τόσο με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) όσο και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO). Ο ΕΟΔΥ παραμένει σε επαγρύπνηση σχετικά με ενδεχόμενα κρούσματα της νόσου σε ταξιδιώτες ενώ έχει ήδη εκδώσει και επικαιροποιεί συστηματικά ενημερωτικό υλικό και εξειδικευμένες οδηγίες για το νέο κορονοϊό COVID-19, που μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του https://eody.gov.gr/.
Ακολουθήστε πιστά τις οδηγίες πρόληψης, μείνετε σπίτι, πλένετε συχνά και σχολαστικά τα χέρια σας, αποφύγετε τις άσκοπες βόλτες, τις συναθροίσεις και τις χειραψίες έτσι ώστε να περιοριστεί η νόσος και να επανέλθουμε στην κανονικότητά μας.